• Favorilere Ekle





Notasyon Yazamayan Oyuncular

Notasyon Yazamayan Oyuncular
 
Hamleler her koşulda yazılacaktır!
 
 “Katıldığım turnuvada, ikinci turdaki rakibimin kolu kırık olduğundan dolayı sarılıydı. Bu nedenle de hamleleri yazamıyordu. Hamlelerin bir şekilde yazılması gerektiğini bildiğim için durumu hakeme bildirdim. Hakem, rakibimin hamleleri yazmamasını olağan karşılayarak durumda bir yanlışlık görmedi. Uygulamanın böyle olmaması gerektiğini biliyorum.”
 
Open (herkese açık) bir turnuvada oluşan bu durumu turnuvada yer alan bir oyuncu aktardı.
Evet. Uygulama hakemin düşündüğü, ‘olağan’ karşıladığı gibi değil elbette. Satranç kuralları, böylesi durumlarda, hakemlerin nasıl davranması gerektiğini açıkça belirmiştir.
 
Durumu aydınlatacak kural maddesi 8.1.6 şöyle düzenlenmiş: “Bir oyuncu hamleleri yazabilecek durumda değilse, hakem tarafından kabul edilebilecek bir yardımcı, bu işlem için oyuncu tarafından sağlanabilir. Bu oyuncunun saati hakem tarafından uygun (adil) bir şekilde ayarlanacaktır. Bu saat ayarlaması engelli oyuncunun saati üzerinde uygulanmayacaktır.”
 
Düzenleme böyleyken oyuncunun hamleleri yazmamasını olağan karşılayan hakemimiz için önemsenecek, söylenecek bir sözüm yok. Eğitim eksiğini tamamlasın, bu yeterli. Hamleleri yazamayan oyuncu için turnuva boyunca bu uygulama en az 7 tur daha yapılacak olursa her tur bir kez daha hata yapılmış olacak. Önemsenmesi gereken yan bu olmalı bence.
 
Temel hüküm ve uygulama
Madde 8.1.6’yı nasıl anlayacağız? Bir oyuncu bir nedenle hamleleri yazamıyorsa (anlatıldığı gibi oyuncunun kolu kırık olabilir), sadece hamleleri yazmak için birisi oyuncuya yardımcı olacaktır. Bu, kuralın birinci temel hükmüdür. Oyuncu adına hamleler her koşulda yazılacaktır. Bu yardımcının kim olduğunun bir önemi yoktur. Hakemin uygun görmesi yeterlidir. Koşullar uygunsa, bana göre, bu yardımcıyı hakem de sağlayabilir.
 
Hamleleri yazamayan oyuncunun saatinin ‘uygun olarak ayarlanması’, rakibine göre daha az süre verilerek oyuna başlatılması olarak anlaşılmalıdır. Madde 8.1.6’nın ikinci hükmü de budur. Ne kadar az süre verileceğinin hesabı, ‘adil’ olma koşuluna vurgu yapılarak, hakemin anlayışına bırakılmıştır.
 
Uygulama nasıl olacak?
Hamleleri yazacak olan yardımcı, masada oyuncunun yanında oturur. Sessizce, oyuna karışmadan, rakibin rahatsız olacağı hareketlerde bulunmadan her iki oyuncunun da hamlelerini yazma işini yerine getirir. Masaya, oyuncunun yanına bir sandalye daha konulacağından bu masa salonun uygun bir yerinde sabit olarak düzenlenir. Hamleleri yazamayan oyuncu her turda bu masada oynar.   
 
Hata nerede?
Bugüne değin edindiğim izlenimim, bu kadar açık yazılmış bir maddenin uygulamasında yapılan hatanın kuralın son hükmünden kaynaklandığı yönündedir. Oyuncunun saatinin adil olarak ayarlanmasının, süre eksiltme işleminin, engelli oyunculara uygulanmayacağı yönündeki hüküm uygulayıcılar tarafından karıştırılmaktadır. Bu hüküm hamlelerin de yazılamayacağına dayandırılır. Bu yanlıştır hiç şüphesiz. Son hüküm bir ‘pozitif ayrımı’ işaret eder. Anlatılan olaydaki oyuncu ‘hasta oyuncudur’, ‘engelli oyuncu’ değildir. Engelli oyuncular için yapılacak bu pozitif ayrımcılık, böylesi oyuncuları turnuvalara katılımlarını özendirmek için konulmuş bir kuraldır. Böyle olmakla birlikte, bakınız, hamlelerin bir yardımcı tarafından yazılmasına ilişkin başkaca bir hüküm ve ayrım görülmez. Hamleler her durumda yazılmalıdır.
 
9 Ocak 2020
  
IA&IO Tahsin AKTAR
 
 
İlgili Makaleler                                           İlgili Kaynaklar
Notasyon Uygulaması                               FIDE Satranç Kuralları (Madde Açıklamalı)
 

Yorumlar - Yorum Yaz