Eşlendirmede Kısıtlamalar
Eşlendirmede Kısıtlamalar /‘Forbidden Pairing’
Yeterlik listesine girme mücadelesi...
Yarışma kuralları içerisinde yapılacak düzenlemeyle, İsviçre Sistemi Eşlendirme uygulanan etkinliklerde eşlendirmede bazı kısıtlamalar yapılabilmektedir. FIDE süreç içinde uygulamaya ilişkin düzenlemeleri gerçekleştirmiştir. FIDE uygulamaları dikkate alınarak yapılan her düzey etkinlikte uygulamaların benzer olması gerekir. Buna göre FIDE Yarışmalar Genel Yönergesi (FIDE General Regulations for Competitions) ve FIDE İsviçre Sistemi Eşlendirme Kuralları (FIDE Swiss Rules) başlıkta yer verilen kısıtlama/yasaklama için kuralları belirler. Eşlendirmede yapılacak kısıtlamaya FIDE Yarışmalar Genel Yönergesinde değinilir.
Kavram İsviçre Sistemi Eşlendirme uygulanan bireysel ya da takım satranç etkinliklerinde yapılan eşlendirmede bir kısım kısıtlamalar uygulanabilir. Bu durum, olası sakıncaları ortadan kaldırmak amacıyla ve olanaklıysa, belli bir turdan sonra, örneğin son turlarda bazı oyuncular, kulüpler ya da ülke takımları eşlendirilmeyerek kısıtlama uygulanır.
Yaşanılan örneklerde ortaya çıkan sonuçlar olası sakıncaları da doğrurmuştur. Aynı ilin 2 takımı son turda eşlendirilirmiştir. O son turda elde edeceği sonuç takımın biri için hiç bir anlam taşımazken diğeri kazanması durumunda ligden düşmekten kurtulacaktır.
"Satranç ligleri sırasında aynı ilin takımlarının son turlarda eşlendirilmeyeceği konuşuldu. Böyle bir uygulamanın varlığından haberdar değiliz. Gerçekten böyle bir uygulama yapılabilir mi, hakemler eşlendirmeye bu şekilde müdahale edebilir mi?
Konu ‘Yasaklanmış Eşlendirme’ olarak da bilinir. 'Yasak' kavramı her zaman iticidir. Yaygın kullanımıyla ‘Eşlendirmede Kısıtlama’ denilmesini daha doğru bulumuştur.
Eşlendirme yazılımları hakemlere yardımcı olmak içindir. Hakemler, gerektiğinde, eşlendirme kurallarından ayrılmadan yazılımın ortaya çıkardığı veya çıkaracağı eşlendirme listesine müdahale edebilir. Aynı ilin takımlarını son turlarda eşlendirmemek de buna dahildir.
Gerekçe
Yarışma sonunda aynı ülke veya aynı ilin birden çok kulübü veya oyuncuları için olası durumlar şöyle sıralanabilir:
- Takım küme düşme hattında olabilir.
- Oyuncu ya da takım şampiyona derecesi elde etmeye yakın olabilir.
- Oyuncu ya da takım olası bir nitelik ya da yeterlik listesine girme mücadelesi yapıyor olabilir.
- Oyuncu ya da takımların böylesi bir sıralamayla ilişkileri olmasa da alacakları sonuçların rakipleri için anlamlı olacağı durumlar olabilir.
Başhakem olası bu durumları gözleyerek eşlendirmede kısıtlama kararı alabilecektir. Ancak; başhakem eşlendirilmeleri zorunlu olan oyuncu ya da takımların varlığını da görebilmelidir. Aynı puana sahip 2 oyuncu veya takım varsa, derece için eşlendirilmeleri zorunluysa kısıtlamadan kaçınmalıdır.
Kısıtlama Uygulaması
Bu olasılıklar üzerine, teknik toplantıda katılımcılara olası uygulamanın yapılabileceği bilgisi verilmelidir. Olası uygulamaya önceden, yarışma yönergesinde de yer verilmesi başhakem için alan genişliği sağlayacağı açıktır. Kısıtlamaya karar verildiğinde de eşlendirme yapıldıktan sonra tur öncesi katılımcılar yapılan kısıtlama konusunda bilgilendirilmelidir.
- Her tur sonunda elde edilen veriler başhakem tarafından yorumlanır. Yapılan yeni eşlendirme listesi duyurulmadan önce başhakem tarafından sıkıca kontrol edilir.
- Yapılan kontrollerde eşlendirme kısıtlaması için değinilen olası sonuçların ortaya çıktığı ya da çıkacağı görülmüşse bu eşlendirmeden vazgeçilir.
- Kısıtlamaya ilişkin eşlendirme önlemleri alındıktan sonra yeni eşlendirme yapılır.
- Bu eşlendirmede kısıtlama işleminin kaç tur boyunca gerçekleşeceğine yaptığı yorum ve değerlendirmeler ışığında yine başhakem karar verecektir. (Örneğin son tur, son iki-üç tur…)
- Sayılan olası durumların gerçekleşmeyeceği görülmüşse de, yine de, kısıtlama yapıp yapmamaya başhakem karar verecektir.
Farklı kısıtlama uygulamaları
Başka kısıtlama nedenleri de olabilecektir.
Bazı yarışma biçimlerinde eşlendirmede farklı uygulamalar da kullanılabilir. Aynı ülke ya da aynı ilin takımlarının veya oyuncularının eşlendirilmeyeceğine organizasyon karar vermiş olabilir. Buna yönergede yer verilir. Bu durumda eşlendirme bireysel yapılırken oyunların sonuçları ülke adına kaydedilebilecektir. Bu durumda ilk turdan önce böylesi oyuncular için birbirlerine karşı kısıtlama uygulanır.
Dini inanış veya siyasi anlayış nedenlerini temel alan gerekçelerle de eşlendirmede kısıtlama yapıldığı geçmişteki uygulamalarda görülmüştür. Teknik toplantıda, 1. tur eşlendirmesi yapılmadan önce, ülke veya kulüp yöneticisi tarafından yapılan başvuruyu başhakem dikkate almıştır. Yaşanılan örneklerde, FIDE yarışmalarında, İran ve bazı Arap ülkelerinin İsrail takımıyla veya İsrailli oyuncularla oynamak istemediklerine rastlanmıştı.
22 Ağustos 2022
IA&IO Tahsin AKTAR
Kaynak
FIDE Yarışmalar Genel Yönergesi
Yorumlar -
Yorum Yaz