• Favorilere Ekle





Terk

Terk

Mat olduğunu gören oyuncu, notasyon kağıdına ne sonuç yazmış ne de imza atmıştı. Oyun salonunu terk etmiş, oyun alanından da dışarıya çıkmıştı.

 90 dakika ve ilk hamleden itibaren 30 saniye eklemeli tempoyla oynanan oyunda; siyah taşlarla oynayan oyuncu Af6 hamlesini yapar ve şah+mat yaptığını rakibine bildirir. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu masadan kalkarak kızgın biçimde salondan ayrılır.
 
Siyah taşlarla oynayan oyuncu, oyunun sonucunu bildirmek üzere elini kaldırarak hakeme işaret eder. Hakem oyuncunun bildirimi üzerine oyunun sonucunu (0-1) olarak alır.
 


Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun antrenörü, oyuncunun dizdiği pozisyona göre, mat olmadığını, çünkü siyah taşlarla oynayan oyuncunun son hamlede geçersiz bir hamle yaptığını görür. Madde 5.1.a ya göre mat oluşmadığını başhakeme anlatır. Mat olmadığı için de oyunun o hamleden devam etmesi gerektiğini bildirerek itiraz etme süresi tamamlanmadan sonuç üzerinde itiraz eder.
 
Başhakem notasyon kağıdını inceleyerek ileri sürüldüğü gibi son hamlenin geçersiz bir hamle olduğunu görür. Masadaki hakem ve oyuncularla da görüşür. Ancak sonucu değiştirmez. Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun ‘terk ettiğini’ bildirerek madde 5.1.b uyarınca masada alınan sonucu tescil eder. (0-1)
 
Örnek olaya göre bir yanlış-bir doğru uygulamaya tanık oluyoruz. Masada oyunun sonucunu alan hakemin uygulamasında ciddi bir hata var. Başhakem de kurallara uygun davranarak masadaki sonucu tescil etmiştir. Oyunun sonucu böyle tescil edilmiş olmakla birlikte, masada başlayan hata oyunun sonucunu etkileyen bir hata olarak karşımıza çıkmıştır. Bunun yanında, beyaz taşlarla oynayan oyuncunun da oyun alanını hemen terk etmesinin hata olduğunu söyleyebiliriz.  
Kurallar ışığında uygulamayı inceleyelim.
 
Doğru uygulama
  • Bir masadan el kaldırılarak bir işaret alan hakem hızla o masaya yönelir.
  • Oyunun bittiğini söyleyen oyuncuların ileri sürdükleri sonucun varlığı notasyon kağıdında incelenir.
  • İleri sürüldüğü gibi, aynı oyunculara ait aynı sonucun her iki notasyon kağıdında da görünüyor olması gerekir.
  • Hakem bunu gördükten sonra, madde 8.7’de belirtildiği gibi, imzaları da tamamlayarak notasyon kağıtlarını teslim alır.
Hakemin uygulaması
Hakem nasıl bir uygulama yapmıştı? Siyah taşlarla oynayan oyuncunun işareti üzerine masaya gelerek oyuncunun ileri sürüdüğü sonucu kabul etmiş, notasyon kağıtlarını teslim almıştı. Bu aşamada satranç tahtası yeniden düzenlenmemişse atla yapılan son hamleyi tahtada görmüş olabilir. Ancak atın hangi kareden ayrıldığını görmesi olanaklı olmadığı için her şey normal görünüyor olacaktır.
 
Zaman zaman kaybeden oyuncunun, kaybetmiş olmanın kızgınlığıyla, notasyon kağıdını imzalayarak, hakemi beklemeden masadan ayrıldığını görülür. Hatta her iki oyuncunun da hakeme haber vermeden ya da hakemi beklemeden sonuç ve imzaları tamamlayarak salondan ayrıldıklarına da tanık olunur. Bu anlatımla, örnek olayda yaşanılanı karıştırmamak gerekir. Örnek olayda, mat olduğunu gören oyuncu, notasyon kağıdına ne sonuç yazmış ne de imza atmıştır. Oyun salonunu terk etmiş, oyun alanından da dışarıya çıkmıştır. Örnek olayın gelişiminden böyle olduğunu anlıyoruz.
 
Masada göreve yapan, sonucu alan hakem, notasyon kağıtlarına sonuç yazılmamış imzalar atılmamış durumdayken, beyaz taşlarla oynayan oyuncunun yerinde olmadığı anda rakip oyuncunun bildirimi üzerine oyunun sonucunu almaması gerekirdi. Uygulamada, hakem, başta belirtildiği gibi, oyunun sonucunu etkileyen bir hata yapmıştır.
 
Başhakemin uygulaması
Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun antrenörünün sonuç üzerine yaptığı itiraza başhakemin yaklaşımı doğrudur. Başhakem;
  • Başvuruyu doğru dinlemiş,
  • Masada görev yapan hakemi de dinleyerek nasıl bir uygulama yaptığını öğrenmiş,
  • Oyunculardan durumun gelişimini sorgulamış olarak,
  • Notasyon kağıtlarını da inceleyerek, ileri sürüldüğü gibi, madde 5.1.a’nın gereklerinin tam olarak yerine getirilmediğine dayanan itirazı kabul etmemiştir.
Yapılan incelemede son hamlenin geçersiz bir hamle olduğu görülse de, oyuncunun oyun alanından ayrılması temel itiraz nedenini ortadan kaldırmıştır. Hâlbuki beyaz taşlarla oynayan oyuncu salondan ayrılmadan önce geçerli itirazını masadaki hakeme ya da başhakeme yapmış olsaydı, başkaca olumsuz nedenlerden ayrı düşünecek olursak, oyun geçersiz hamle uygulamasıyla, madde 7.5.a uyarınca, devam edebilecekti. Bu haliyle başhakem, verdiği kararında, masadaki sonucu tescil etmiş, ancak madde 5.1.a’nın yarattığı sonuçla değil madde 5.1.b’hükmüne göre davranmıştır. Yani oyun beyaz taşlarla oyuncunun ‘terk’ etmesiyle sonuçlanmıştır.  
 
Uyarı!
Oyunculardan biri ya da ikisi birden masada yoksa: notasyon kağıtlarında sonuç yazılmamış ve imza da atılmamışsa, notasyon kağıtları dolayısıyla oyunun sonucu hakemler tarafından teslim alınmamalıdır.
 
02 Temmuz 2016

IA&IO Tahsin AKTAR

Yorumlar - Yorum Yaz