• Favorilere Ekle





İkinci Geçersiz Hamle

İkinci Geçersiz Hamle

İnceleme masasında oyunu baştan sona değerlendirmeden geçersiz hamleyi düzeltmekle yetinerek geçersiz hamleye hükmetmek doğru değildir. 

90 dakika ve ilk hamleden itibaren 30 saniye eklemeli tempoyla oynanan bir oyunda 15. hamlede beyaz taşlarla oynayan oyuncu geçersiz bir hamle yapıyor. Bu durum, hakem ve siyah taşlarla oynayan oyuncu tarafından fark edilmiyor, oyun bu şekliyle devam ediyor.

25. hamlede beyaz taşlarla oynayan oyuncu yeniden geçersiz bir hamle yapıyor. Bu kez hakem tarafından konum düzeltilip gereken uygulama yapılarak oyuna devam ediliyor.

Siyah taşlarla oynayan oyuncu 45. hamlesinde, notasyon yazmadığı için uyarı cezası alıyor. Bu hamleden sonra beyaz taşlarla oynayan oyuncu da eksik yazılan hamlelerin doğruluğunu denetlemek için satranç saatini durduruyor. Hakem, oyuncunun satranç saatinin durdurulmasını kabul edilebilir bir gerekçeye dayandırmadığı için, oyuncuya 2 dakika zaman cezası uyguluyor.

50. hamleye gelindiğinde beyaz taşlarla oynayan oyuncunun 15. hamledeki geçersiz hamlesi fark ediliyor. Hakem, madde 7.5.b uyarınca beyaz taşlarla oynayan oyuncu için kayıp ilan ediyor. (0-1) Bu sonuca beyaz taşlarla oynayan oyucu itiraz ediyor, ancak hakemin kararı değişmiyor.

Örnek olayın gelişimine göre hakemin yanlış karar verdiğini görüyoruz.

Hakemin uygulaması
  • Hakem beyaz taşlarla oynayan oyuncunun 15. hamledeki geçersiz hamlesini görmüyor. Rakip oyuncudan da bu yönde bir sav ileri sürülmüyor. Oyun devam ediyor.
  • Beyaz taşlarla oynayan oyuncu 25. hamlede bir kez daha geçersiz hamle yapıyor ve bu kez madde hükmü uygulanıyor.
  • Siyah taşlarla oynayan oyuncunun, 45. hamlesinde, notasyon yazmadığı için uyarı cezası aldığı, senaryodan, hakemin doğru bir uygulaması olarak anlaşılıyor. (Hakem oyuncuya, notasyon yazmadığı için ceza vermeden önce, muhakkak ki, oyuncuyu defalarca sözlü olarak uyarmıştır.)
  • Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun da satranç saatini durdurması hakem tarafından kabul edilmiyor. Bu davranış karşısında 2 dakika zaman cezası uygulandığı yine senaryodan hakemin doğru bir uygulaması olarak anlaşılıyor. 
  • Bir süre sonra, 50. hamlede, beyaz taşlarla oynayan oyuncunun 15. hamlede de geçersiz hamle yaptığı saptanıyor.
  • Hakemin madde 7.5.b uyarınca ikinci kez geçersiz hamle yapıldığını görerek beyaz taşlarla oynayan oyuncuya kayıp verdiğini örnek olayın gelişiminden anlıyoruz.
  • Örnek olayın gelişiminden, hakemin, 25. hamlede gördüğü veya ileri sürülen geçersiz hamlenin uygulamasında, inceleme masasında oyunu baştan sona değerlendirmeden son hamlede gördüğü veya ileri sürülen geçersiz hamleyi düzeltmekle yetinerek geçersiz hamleye hükmetmiş olduğunu anlıyoruz. Bu da formasyon olarak hakemin bir başka eksikliği olarak dikkati çekmektedir.
Uyarı!
Bir geçersiz hamle savı ileri sürüldüğünde, oyunun o sırada kaçıncı hamlesinde olduğuna bakılmaksızın, oyunun baştan sona incelenmesinde üstün yarar vardır.
 
Doğru uygulama
  • Gerçekte, eylem olarak, oyunda iki kez geçersiz hamle yapılmış olduğu savı ileri sürülebilir. Ancak; geçersiz hamle olgusunu düzenleyen madde 7.5.a hükümlerine göre  “ konum geçersiz hamlenin hemen öncesine getirilir….. ardından oyun bu düzeltilmiş konumdan devam eder” denilerek uygulama konusunda …. hemen öncesine getirilerek devam edileceği…. yönünde bir hüküm oluşturulmuştur.
  • Eylem olarak 15. hamlede oluşan geçersiz hamlede kuralın özünde ortaya çıkan bu hüküm doğrultusunda uygulama yapılsaydı oyun bu hamleden devam edecekti. Dolayısıyla, bu hükme göre, 15. hamleden sonraki hamleler yok hükmünde olacaktır.
 Hakem:
  • Oyunu 15. hamleye döndürerek geçersiz hamle uygulaması yapacak,
  • Satranç saatini 15. hamleye göre yeniden ayarlayacak,
  • Oyun 7.5.a’nın tüm gerekleri yerine getirilerek (madde 4.3 ve 4.7’ye göre, geçersiz hamle yerine başka bir hamle yapılarak) oyunu devam ettirecektir.
  • Bu uygulamada 15. hamleden sonraki tüm sonuçlar ortadan kalktığı için 25. hamlede geçersiz hamleye karşı verilen zaman cezası da ortadan kalkacaktır.
  • 45. hamlede siyah taşlarla oynayan oyuncuya, sergilediği tutum nedeniyle, (notasyon yazmadığı için) hakem tarafından bir disiplin cezası uygulanarak uyarı cezası verilmişti. 15. hamleye dönüldüğü için disiplin cezası niteliğinde olan bu ceza ortadan kalkmayacaktır. Ceza, uygulamadaki sonuçları itibariyle, kalıcı olacaktır.
  • Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun satranç saatini durdurması karşısında hakemin uyguladığı zaman cezası da disiplin cezası niteliğindedir. Bu ceza da, uygulamadaki sonuçları itibariyle, kalıcı olacaktır.  
  • Disiplin cezasında yapılan uygulamayla 25. hamlede verilen zaman cezasının ortadan kalkması uygulaması birbiriyle karıştırılmamalıdır.
  • Ancak, yine de, 15. hamleye dönüldüğü için satranç saatinin yeniden ayarlanması sırasında, kural uygulamaları veya disiplin cezaları kapsamındaki zaman cezalarının dikkate alınıp alınmayacağı kararına ‘göreceli bir karar’ olarak yaklaşıldığını söyleyenler de olmuştur.
 
30 Temmuz 2016
 
IA&IO Tahsin AKTAR

Yorumlar - Yorum Yaz