• Favorilere Ekle





7 Kuraldışı Uygulamaları

Madde 7
Kuraldışı Durumlar
 
Maddede oyuncunun davranışını ikinci kez sürdürmesi durumunda yenik sayılacağı belirtilmişse de oyunun son konumuna göre her zaman böyle olmayabilir.
 
Satranç yarışmaları boyunca, uygulayıcıların dikkat edeceği öncelikler vardır. Bunlardan biri hatta en önemlisi ‘kuraldışı durumlar’ içerikli uygulamalardır. Kural, yarışma kurallarının yaptırımlarla dolu önemli bir maddesidir.
 
Bu uygulama içinde, kuraldışı durumların nasıl çözümleneceği, çözüm aşamalarında atılacak adımlar ve yaptırımların yerine getirilmesi irdelenecektir. Uygulamada 2. 3. 4. ve 6. maddenin gereklilikleri de aranacaktır. 
 
Bu uygulama, Ocak 2018 de yürürlük kazanacak ‘FIDE Satranç Kuralları’na göre değerlendirilmiştir.
 
7.1     
Bir kuraldışılık oluşursa taşların önceki konumlarına dönülmeli, hakem en doğru değerlendirmesini kullanarak satranç saatinin gösterdiği zamanları belirlemelidir. Buna saatteki zamanları değiştirmeme hakkı da dahildir. Hakem gerekiyorsa saatin hamle sayacını da ayarlayacaktır.
 
Madde üç ayrı hüküm içeriyor. Dolayısıyla uygulayıcıların bu hükümlerin neler olduğunu ve nasıl uygulanacağını bilerek yaklaşmaları beklenir. İlk hüküm, oluşan kuraldışılığı tanıma ve sonrasında oluşan kuraldışılığın öncesi konuma dönülmesidir.
 
İkinci hüküm, kuraldışı öncesi konuma dönüldüğünde satranç saatinin bu hamleye göre yeniden ayarlanmasıdır. Yeniden ayarlama sırasında saatlerdeki son değerlerin not edilerek işe başlanması önerilir. Uygulayıcılar bu ayarlama işlemini hızlı biçimde gerçekleştirmelidir. Yeni saat değerleri bilinen hesap yöntemleriyle açıklanabilmelidir. Hakem için “en doğru değerlendirmesini kullanarak” denilmesi anlamlı bulunmalıdır. Yapılan hesap en doğruyu yansıtmalıdır kuşkusuz. Aynı hüküm maddesi, hakeme saatlerdeki değerleri değiştirmeme hakkını da tanımıştır. Bu hak hakemler tarafından yerinde ve doğru kullanılmalıdır.
 
Üçüncü hükümse satranç saatinin hamle sayacının da ayarlanmasıdır. Kuraldışılığı giderdikten sonra, geçmişe yönelik hamleyle oyuna devam edilebileceğinden, satranç saatinin hamle sayaçlarını da devam edilecek hamle numarasına göre yeniden ayarlamak gerekebilir. Özellikle hamle sınırlamalı tempolarla oynanan oyunlarla, belirlenmiş bir hamleden sonra ek zaman kazanılan temponun uygulandığı oyunlarda bu mutlaka yerine getirilmesi gereken bir durumdur. Oyunun tüm hamleleri için bir zaman belirlenmişse ve hamle sayıları oyun kuralları içerisinde belirleyici bir özellik taşımıyorsa, hakem hamle sayacını yeniden ayarlamayabilir.
 
7.2.1
 Bir oyun sırasında, taşların başlangıç konumunun yanlış dizilmiş olarak oyuna başlandığı fark edilirse, oyun iptal edilecek ve yeni bir oyun oynanacaktır.
 
Başlangıç konumunun satranç oyununun masadaki gelişimi yönünden önemli olduğu her adımda belirtilir. Madde 2.3 başlangıç konumunu tanımlar. (Bkz. Açıklamalı FIDE Satranç Kuralları) Her koşulda, oyun sırasında, oyunun hangi aşamasında olunduğuna bakılmaksızın;

  • Oyun iptal edilmeli,
  • Satranç saati başlangıca göre yeniden ayarlanmalı,
  • Oyunculara yeni notasyon kağıdı verilmeli,
  • Yeni bir oyuna başlanmalıdır.
7.2.2
Bir oyun sırasında satranç tahtasının madde 2.1’e göre ters yerleştirildiği anlaşılırsa, ulaşılan o andaki konum doğru yerleştirilmiş bir tahtaya aktarılacak, oyun devam edecektir.
 
Kural maddesi, satranç tahtasının oyunculara göre ‘sağ tarafta siyah renkli kare’ olacak biçimde yerleştirilerek taşların dizildiği ve oyuna da bu haliyle başlandığı durumu anlatır.
  • Yapılacak ilk iş mevcut konumu, taşların yerlerini doğru biçimde saptamak olmalıdır.
  • Doğru bir tahtaya (oyunculara göre sağ tarafta beyaz renkli kare olacak biçimde) mevcut konum aktarılır.
  • Oyun bu haliyle kaldığı yerden devam eder.
  • Mevcut konumu doğru tahtaya aktardıktan sonra, taşların başlangıç konumuna göre durumları gözden geçirilmelidir.
  • Başlangıç konumuna aykırı bir durum varsa bu kez madde 7.2.1’e göre davranılarak oyun yeniden oynatılır.
7.3     
Oyun, oyuncuların oynamaları gereken rengin tersi renkle başlamış ve her iki oyuncu da 10’dan az sayıda hamle yapmışlarsa, oyun devam etmeyecek ve doğru renklerle yeni bir oyun oynatılacaktır. 10 ya da daha fazla sayıda hamle yapılmışsa oyun devam edecektir.
 
Düzenleme, eşlendirmeye aykırı biçimde masada ters renkle oyuna başlanması durumunda yapılacak uygulamaya yöneliktir. Oyuncuların masada ters renklerle oyuna başladıkları saptandığında, hakemler, notasyon kağıtlarını inceleyerek oynanan hamle sayısını kontrol etmelidirler.
Eğer her iki oyuncu da 10’dan az hamle yapmışsa:
  • Oynanmakta olan oyun iptal edilir.
  • Oyuncuların eşlendirmedeki renklerine göre masada yer almaları sağlanır.
  • Satranç saati yeniden ayarlanır.
  • Oyunculara yeni, boş notasyon kağıtları verilir.
  • Oyun yeniden başlatılır.
10 ya da daha fazla sayıda hamle yapmışsa:
  • Oyuna bu haliyle devam edilir.
  • Eşlendirmede yer alan renklere dokunulmaz.
  • Oyunun sonucu, eşlendirmedeki renklere göre değil, oyuncuların isimleri dikkate alınarak doğru biçimde kaydedilir.
  • Oyunculardan birinin 10. hamlesini tamamlamasına karşın, rakibin henüz 10. hamlesini yapmamış olması durumunda dahi oyuna bu haliyle devam edileceği dikkatten kaçmamalıdır.
Maddeler 7.2.1, 7.2.2, 7.3 uygulaması için oyunculara herhangi bir yaptırım uygulanmaz.
 
Maddeler 7.5.1, 7.5.2, 7.5.3, 7.5.4, 7.5.5’e ilişkin uygulamalar ‘7.5 Geçersiz Hamle Uygulaması’ başlığı altında ayrıca sunulmuştur.
 

İlk yayın tarihi                   : 01 Mayıs 2017
Birinci güncelleme tarihi     : 12 Aralık 2017
 
IA&IO Tahsin AKTAR
 

Yorumlar - Yorum Yaz