• Favorilere Ekle





Geçersiz Konum Kararı

Geçersiz Konum Kararı

"Terfi tamamlanmış oldu mu?"
  
Örnek olaydaki oyunda 90 dakika ve ilk hamleden itibaren her hamle için 30 saniye ekleme temposu uygulanıyor.
 
 Diyagrama göre beyaz taşlarla oynayan oyuncu 48. hamlesinde c8 karesine bir vezir taşı bırakarak hamlesini tamamlıyor. Rakibi de bunun bir terfi hamlesi olduğunu düşünerek c7’de bulunan beyaz piyon taşını tahta dışına çıkartıyor. Kendisi de Axc8 hamlesini yaparak hamlesini tamamlıyor. Bu duruma tanık olan hakem de gelişmeyi ‘olağan bir durum’ olarak algılamış olacak ki oyuna el atmıyor.
 
Bu örnek olayda hamlelerin gelişimiyle ortaya çıkan konum çözümlenerek oyunun devam yolu görülmeye çalışılacaktır.
 
Çözümleme
Çözümlemenin, her zaman olduğu gibi, ilgili kaynakta yer alan ‘FIDE Satranç Kuralları’ ile birlikte izlenmesini öneriyorum. Örnek olayın konusu Çetin Çeker’den edinildi.
 
Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun tamamlanan, 48. hamledeki hareketiyle oluşan konum, kuralların 3.10.3 maddesindeki tanıma göre ‘geçersiz konum’dur. Oyuna, bu hamlede, tahta dışından bir vezir taşı katılmıştır. Kurallara uygun biçimde oynayarak ortaya çıkmış bir konum değildir. Geçersiz konumu oluşturan beyaz taşlarla oynayan oyuncu da bu durumda geçersiz hamleyi tamamlamıştır.
 
Konu ‘Kuraldışı Durumlar’ ile ilgilidir. Maddenin uygulamasında görülmesi gereken en önemli yan, hakemin bu duruma tanık olması ya da durumun sonradan anlaşılması üzerine yapacağı uygulamadır.

Hakem ve yetkinlik alanları
Hakem karşılaştığı durumu önemsememiştir. O nedenle de bunu bir sorun olarak görmemiştir. Karar verme sürecinde kuralların ilgili tüm maddelerini ele alarak son karara ulaşmalıdır. Olaylar arasındaki ilişkiyi kurmakta kısıtlı kalmıştır. Çözümleme ve karar verme algısı yönünden yetkinliği eleştirilecek düzeyde olup, beklenenin altındadır

Hakemin sergilediği tutum ve anlayışı gelişigüzel olmuştur. Oyuna el atmamış olması beklendik bir tutum değildir. Karşılaştığı bu durumla ilgili olarak eksiklerini gidermek üzere ciddi bir gayret göstermesi beklenir. Kişisel farkındalık oluşturma algısı yönünden yetkinliği beklenenin altındadır.

Karar ve Uygulama
Örnek olaydaki siyah taşlarla oynayan oyuncu rakibinin 48. hamlede c7 piyonunun terfi ettiğini düşünmüş olsa gerek ki, iyi niyetle davrandığı düşünülerek, bu piyonu tahta dışına çıkarmıştı. Aslında rakibinin geçersiz bir konum oluşturduğunu bilmeliydi.
 
48. hamlede yapılan terfi hamlesiyse eğer, beyaz taşlarla oynayan oyuncu;
  • Madde 4.6 hükümlerine göre terfi eylemini gerçekleştirmeliydi.
  • Buna göre c7’de bulunan piyon taşını tahta dışına çıkarmalıydı.
 
Hamlenin gelişimine göre c8 karesine bırakılan vezir taşıyla yapılan hamle bir terfi hamlesi değildir.
  • Siyah taşlarla oynayan oyuncu gelişen konumda geçersiz konum savıyla hakeme başvurma hakkına sahipti.
  • Hakemin tanık olması ya da bu durumun sonradan anlaşılması üzerine oyuna el atması gerekirdi.
  • Hakemin, madde 7.1 ve 7.6’ya göre hareket etmesi, geçersiz hamleye hükmederek, madde 7.5.1 hükümlerini uygulaması beklenirdi.
Buna göre:
  • Siyah taşlarla oynayan oyuncunun yaptığı hamle yok hükmünde sayılacak,
  • c8 karesinde bulunan beyaz vezir taşı tahta dışına çıkarılarak, c7 karesine beyaz piyon taşı bırakılacak,
  • Satranç saati bu eylem doğrultusunda yeniden ayarlanacak,
  • Beyaz taşlarla oynayan oyuncuya madde 7.5.5’e göre yaptırım uygulanarak saati çalıştırılacak,
  • Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun madde 4.5’e göre bir hamle yapması beklenecekti.
Örnek olaydaki gibi, ortaya çıkan geçersiz konumlara hakemlerin el atması, maddenin hükümleri doğrultusunda uygulamayı tamamlaması beklenir.
 
 
3 Temmuz 2022
 
 
IA&IO Tahsin AKTAR
 
İlgili Kaynak
FIDE Satranç Kuralları (Madde Açıklamalı)
 
Benzer Makaleler                                                 

 

 

 


Yorumlar - Yorum Yaz