• Favorilere Ekle





Dokunulan Taş ve Terfi Taşı

Dokunulan Taş ve Terfi Taşı

Hakemden terfi amaçlı olduğu düşünülen bir taş istenmesiyle o taş terfi için ‘tuşe’ mi olmuştur? Hakemlerin, kuralları uygulamaları sırasında, oyuncuların niyetini değil, eylemlerini esas almaları gerekir.

 
 90 dakika ve ilk hamleden itibaren 30 saniye eklemeli tempo uygulanan bir oyunda, beyaz taşlarla oynayan oyuncu satranç saatini durdurarak hakeme başvurur. Hakeme: “Hocam bana bir vezir taşı verebilir misiniz lütfen?” der. Hakem bu istemi yerine getirdikten sonra oyuncunun saatini çalıştırarak oyunu yeniden başlatır. 66. Fe5+ hamlesinin ardından siyah taşlarla oynayan oyuncu, satranç saatini durdurarak hakeme başvurur. Başvurusunda; beyaz taşlarla oynayan oyuncunun terfi etmek amaçlı olarak vezir taşı istediğini, ancak terfi etmeyerek başka bir taşla hamle yaptığını, aslında hamlesinin d8V olması gerektiğini dile getirir. Hakem, siyah taşlarla oynayan oyuncunun ortaya koyduğu düşüncenin doğru ve mantıklı olduğunu, kendisinden terfi etmek amacıyla vezir taşı istenmesine karşın bunun oynanmadığını, d7 piyonunu dokunulan taş gibi değerlendirdiğini belirtir. Beyaz taşlarla oynayan oyuncuya d8V olarak hamle yapması gerektiğini bildirir.
 
Sonra mı?
 
Hakemin uygulaması
Hakemin, gördüğü konum ve ileri sürülen anlatıma dayalı olarak, terfi taşı konusunda bir karmaşa yaşadığı ortadadır. Kural bilgisi yönünden eksikliği hakemin yanlış karar vermesine neden olmuştur.
 
Uygulama nasıl olmalıydı?
Bu örnek olayda da, 4. maddede anlatılan ‘Taşların Hareket Ettirilmesi’ ve ‘Terfi İşlemine’ ilişkin kurallar incelenecektir.
 
Madde 4.3.1’de, oyuncu için, “Bir veya birden fazla kendi taşına dokunmuşsa, oynayabileceği ilk dokunduğu taşı oynamalı” denilerek dokunulan taş ve bu taşla, olanaklıysa, hamle yapmanın zorunlu olduğu anlatılmıştır. Bu taşın oynanmasının kural gereği olduğu açıkça belirtilmiştir.
 
Madde 4.4.4’de “Piyonunu terfi ettiriyorsa, taş seçimi, yeni taşın terfi karesine dokunmasıyla kesinlik kazanır” denilir. Kuralda, terfi amaçlı olarak taş seçiminin terfi işlemindeki sırası ve etkisi anlatılmıştır.
 
Madde 4.7’deBir taş, kurallara uygun bir hamle ya da hamlenin parçası olarak bir kareye bırakıldığında, o hamlede başka bir kareye oynatılamaz……o hamlenin yapılmış olduğu kabul edilir.” denilerek hamlenin yapılması tanımlanmıştır.
 
Bu tanımlardan, terfi amaçlı olarak taş seçimi, taşın terfi sırasındaki etkisi, terfi taşının ne zaman ‘tuşe’ olacağını görmek olanaklıdır.
 
Örnek olayın gelişiminde bakacak olursak, beyaz taşlarla oynayan oyuncunun oynamak, amacıyla henüz d7 piyonuna dokunmadığını görüyoruz. Öyleyse oyuncu bu taşı oynamak zorunda değildir. Peki, hakemden bir taş istemesini nasıl yorumlamak gerekir? Böylesi bir yorum yapmak kural anlatımı açısından yaklaşılması zor ve belki de gereksizdir. Oyuncu başka nedenlerle de hakemden taş isteme gereksinimi duymuş olabilir.
 
İstediği taşı hakemden alan oyuncunun hemen o hamlede terfi yapması gerekmez. Hatta hakemden istediği taşla da terfi yapması gerekmez.  Bu taşı kullanması zorunlu değildir. Terfi edecek taş seçiminde oyuncunun terfi taşına dokunması, eline alması o taşla mutlaka terfi yapacak olması anlamına da gelmez. Konun kapsamıyla ilgili örnek olay Terfi Taşı başlıklı yazıda ele alınmıştı.
 
Oyuncunun niyeti konusunda net bir açıklamada bulunulamaz. Hakemlerin, kuralları uygulamaları sırasında, oyuncuların niyetini değil, eylemlerini esas almaları gerekir.
  • Hakem, siyah taşlarla oynayan oyuncunun ortaya koyduğu savı doğru değerlendirememiştir.
  • Terfi taşının terfi karesine dokundurulması, terfi taşının ne zaman etki sahibi olacağı kurallarıyla ‘tuşe’ eylemini birbirine karıştırmıştır.
  • Beyaz taşlarla oynayan oyuncu, istediği zaman ve istediği taşla terfi edebilecektir.
  • 66. Fe5+ hamlesi geçerli bir hamledir. Oyun bu hamleyle devam etmelidir.
  • Siyah taşlarla oynayan oyuncunun satranç saatini durdurmasının gerekli olup olmadığını da hakem ayrıca değerlendirebilir.
 
12 Temmuz 2017

IA&IO Tahsin AKTAR
                                                           

Yorumlar - Yorum Yaz