• Favorilere Ekle





Oyuncu Hamle Söylerse

Oyuncu Hamle Söylerse
 
İzleyicinin masadaki bir oyuncuya hamle söylemesi üzerine… (Bu ikinci yazı.)
 
Örnek olayda 90 dakika ve her hamle için 30 saniye eklemeli tempoyla oynanan bir takım yarışmasından esinlenildi.
 
4. masada beyaz taşlarla oynayan oyuncu rakibini mat ederek oyunu kazanıyor. Hakem, sonuçlar yazılıp imzalanmış notasyon kağıtlarını teslim alıyor. Oyuncu yarışma salonundan çıkarken yan masalardaki oyunlara da bir göz atıyor. Bir masanın başında kendini alamayarak siyah taşlarla oynayan oyuncuya “Ag6” diye hamle söylüyor. Siyah taşlarla oynayan oyuncu da Ag6 hamlesini yapıyor. Masada bir hareketlenme oluyor ve hakem duruma el koyuyor. Oyunu bitmiş hamle söyleyen oyuncuyu, artık izleyici durumunda olduğunu söyleyerek yarışma salonundan dışarıya çıkartıyor. Siyah taşlarla oynayan oyuncunun yaptığı Ag6 hamlesini de kabul etmeyerek geri almasını istiyor. Masada onca itiraz olmasına karşın hakemin kararı değişmiyor.
 
‘Hamle söyleme’ üzerine o kadar çok yaşanmış ve üzerinde tartışılmış durum var ki bu da onlardan biri. BU konuda ikinci yazı. Bu konudaki ilk yazıdan sonra gelen mesajlardan anlaşılıyor ki, sık sık yaşanılan bu durum (bir genelleme yapmadan söylersem) oyuncu ve antrenörler arasında sanki alışkanlık olmuş. Bu durumda; masadaki oyuna neden hamle sufle edildiği neredeyse hiç tartışılmazken, hakemlerin verdikleri kararların daha önde tartışılır olmasını da anlamlı buluyorum. Oluşan itiraz ve tartışmalara yanıt olacak açık kurallar varken, yaşanılan olaylarda hakemlerin farklı uygulamalar yapması anlaşılır değil.
 
Madde 12.7 rahatsız edilme ve oyuna karışılması olgusunu aydınlatır. Maddeye göre oyuncuların birbirleriyle konuşmaları ve herhangi bir oyuna karışmaları yasaktır. Maddenin ruhunda oyuncunun oyunu bitse de, oyun sırasında olsa da oyuncu kimliğinden ayrılamayacağı gerçeği vardır.
 
Örnek olayda hakemin hamle söyleyen oyunu bitmiş beyaz taşlarla oynayan oyuncuya gösterdiği anlayış doğru mudur? Hakemin kararında itiraz edilecek pek çok yan var. Çözümlemede görmeye çalışacağız. 
 
Çözümleme
Beyaz taşlarla oynayan oyucunun “Ag6” diye hamle söylemesinin, senaryonun gelişimine göre, istenç dışında yapılmış bir davranış olduğu anlaşılıyor. Böyle de olsa, oyuncunun suç sayılacak bir davranışı yapmış olması karşısında hakemin tutumu sorgulanacak ilk durumdur. Madde 11.4’e göre oyunu biten oyuncular izleyici konumunda sayılacaklardır. İzleyici konumunda olsalar da yarışma yerinde ‘oyuncu’ olarak bulunmaları bu hatalı davranış karşısında göz ardı edilmemelidir.
 
Madde 12.7’de yasaklanan bu tutum karşısında, hakemin salt kuralın yazdığı gibi düşünerek, oyunu biten bu oyuncuyu izleyici konumunda sayarak bir yaptırım uygulamadan yarışma salonu dışına çıkarması son derece eksik kalan bir uygulama olmuştur.
  • Hakem hamle söyleyen bu oyuncuya madde 12.9 uyarınca orantılı güçte bir yaptırım uygulamalıdır.
  • Yaptırım uygulamasında rakibin mat olarak oyunu kaybettiği unutulmamalıdır.
  • Uygulanacak yaptırımın oyuncunun biten oyunundaki puanını azaltmak yönünde olması durumunda (madde 12.9.5) rakip oyuncunun puanının da artırılması (madde 12.9.4), bu örnek olay özelinde, doğru bir uygulama olmayacaktır. Bu dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
  • Uygulanabilecek olası yaptırıma göre sonuç (0-0) veya (1/2 – 0) olarak yeniden belirlenebilecektir.
  • Oyunun sonucunu değiştirmeden beyaz taşlarla oynayan oyuncu için madde 12.9.8’e göre sonraki turda eşlendirmeye alınmaması yönünde bir yaptırıma da karar verilebilecektir. Ancak, takım yöneticisi tarafından bu oyuncunun sonraki turlarda bir daha eşlendirmede yer verilmemesi olasılığı vardır. Bu durumda madde 12.9.8’e göre bir yaptırım uygulamaya karar verilmesi ‘kadük’ kalacak, önemini yitirecektir. Hakemin bu olasılığı da göz önüne alarak bir yaptırım uygulaması yerinde olacaktır.
  • Beyaz taşlarla oynayan oyucuya hamle söylenmesi, madde 12.5’e göre oyuna dış kaynaklı el atma, rahatsız edilme olarak kabul edilebilir. Bu durumda, bu masada siyah taşlarla oynayan oyuncuya hakemin ek süre tanıma yönünde vereceği karar da yanlış olmaz.
Pasif duruş
Hakemin, oyuncunun Ag6 hamlesini yapmasına karışmaması gerekirdi. Bu hamleyi saymaması doğru bir karar olmamıştır. Bu oyuncu, ‘yaptırım stratejisi’ anlayışına göre, ‘pasif’ duruştadır. Oyuna dış kaynaklı bir ‘el atma’ olması durumunda bile pasif duruştaki bu oyuncunun hamlesine karışılması doğru değildir.
 
 7 Nisan 2021
 
 
IA&IO Tahsin AKTAR
 
İlgili Makaleler                                                    İlgili Kaynak
Yaptırım Hukuku ve Stratejisi                                FIDE Satranç Kuralları (Madde Açıklamalı)
 
Benzer Makaleler                                                 
Mat Var                                                                   

 

 

 

 

 

 

Yorumlar - Yorum Yaz